Ciągnijmy dalej ten sumeryjsko-bibliny wątek dotyczący Jahwe:
...
Następnie Goodgame zadaje wiele trafnych i istotnych pytań:
W jaki sposób tak surowy hebrajski monoteizm mógł “wyewoluować" z liberalnej i zróżnicowanej religii Sumerów? Pytanie to można ująć nieco inaczej: gdzie w sumeryjskim panteonie znajdziemy Boga Izraela? To dobre pytanie, ponieważ Abraham, założyciel narodu Izraela, został podobno wezwany przez Boga z miasta Ur, które leżało w samym sercu ziemi Sumerów552.Ujmując to inaczej, patrzymy na dwie części jednej całości, przy czym obie te części reprezentują
odmienne i przeciwstawne teologie.
To jednak nie daje nam odpowiedzi na pytanie, które stawia Goodgame: gdzie w sumeryjskim
panteonie możemy znaleźć hebrajskiego Boga, Jahwe? Albo inaczej: jak w hebrajskiej “hierarchii
anielskiej" umieścić główne sumeryjskie bóstwa? Jak ujęlibyśmy tę kwestię, problem pozostaje
nierozwiązany. Goodgame pisze, że w sumeryjskim panteonie są trzy główne kandydatury do
identyfikacji z hebrajskim Bogiem Jahwe: Anu, Enlil i Enki.
Według Goodgame'a paralelę Jahwe-Anu można przedstawić na dwa sposoby. Anu był podobnie
jak Jahwe bogiem “ojcem", przebywającym w najwyższej i niedostępnej chwale nieba553. Ale
“podobieństwa między YHWH i Enlilem są znacznie bardziej istotne". Choć Sumerowie nie uważali
Enlila za swego boga-stwórcę, był on jednak najwyższym władcą wszystkich bogów, a także
ludzkości, a niektóre z sumeryjskich mitów wskazują nawet Enlila, a nie Enki, jako stwórcę człowieka.
Ten ważny punkt - problem, czy ludzkość powstała w wyniku działań Enlila, czy Enki - rozwiązał, jak
zobaczymy, Laurence Gardner - włączając na powrót do całej historii komponent hebrajski. Ale istnieje
jeszcze jedna analogia między Jahwe a Enlilem - każdy z nich osobiście zesłał potop.
Ale, paradoksalnie, najbardziej przekonujące, intrygujące i niepokojące są podobieństwa łączące
Jahwe z Enki, gdyż to Enki pod pewnymi względami wydaje się najlepszym sumeryjskim kandydatem
do identyfikacji z biblijnym Lucyferem. Goodgame zwraca uwagę, że Enki podobnie jak Jahwe jest
najbardziej “osobowym" ze wszystkich sumeryjskich bogów i podobnie jak Jahwe był uważany przez
Sumerów za potężnego, łaskawego i mądrego w swoich planach chronienia Sumerów przed
wrogością innych bogów (zwłaszcza Enlila) oraz sąsiednich nieprzyjaznych plemion. Poza tym w
wielu sumeryjskich mitach to Enki, a nie Enlil, tworzy ludzkość, choć - jak pamiętamy z poprzedniego
rozdziału - w wyjątkowo okrutny sposób554.
Jednak najbliższą paralelę między Enki a Jahwe można znaleźć w opisie najważniejszej teofanii
Starego Testamentu, kiedy to Jahwe ukazał się Mojżeszowi w krzewie gorejącym, co relacjonuje
Księga Wyjścia 3:13-14:
Mojżesz zaś rzekł Bogu: Oto pójdę do Izraelitów i powiem im: Bóg ojców naszych posłał mię do was. Lecz gdy oni mnie zapytają, jakie jest Jego imię, to cóż im mam powiedzieć? Odpowiedział Bóg Mojżeszowi: JESTEM, KTÓRY JESTEM. I dodał - Tak powiesz synom Izraela: JESTEM posłał mnie do was.David Rohl, inny uczony zajmujący się badaniem tych paraleli, objaśnia sumeryjskie tło tego objawienia i użyte w jego opisie gry słowne:
Jak się dowiedzieliśmy, Enki (...) był nazywany Ea po akadyjsku (w języku wschodnio-semickim) - czyli w tradycji babilońskiej. Uczeni ustalili, że imię Ea było wokalizowane “Eja". Zatem kiedy Mojżesz stanął przed krzewem gorejącym i zapytał o imię boga góry, czy ten naprawdę odpowiedział “Jestem, który jestem" (po hebrajsku Ejah aszer ejah)? Ta dziwna fraza od dawna intrygowała teologów555, teraz jednak pojawia się przed nami proste wyjaśnienie. Głos Boga odpowiedział po prostu „Ejah aszer Ejah " - “Jestem (ten, który jest) nazywany Ejah", używając zachodniosemickiej (czyli hebrajskiej) formy imienia Ea. Uczeni po prostu nie zauważyli, że jest to jedna z charakterystycznych gier słownych, w które obfituje Stary Testament. “Jestem (Ejah) ten, który jest nazywany (aszer)
Ea (Ejah)", to typowa dla Biblii gra słów. To wyjaśnia też na pozór nonsensowne polecenie Boga: “Tak powiesz synom Izraela: JESTEM posłał mnie do was". W rzeczywistości słowa Boga należy przetłumaczyć “Ejah posłał mnie do was". “Ejah" lub po prostu “Ja" to skrócona forma imienia Jahwe, pojawiająca się jako element składowy wielu starotestamentowych imion. Tak więc Enki/Ea - bóg, który stworzył człowieka, a później ostrzegł Ziusudrę/Utnapisztima przed zbliżającą się zagładą - jest identyczny z bogiem Mojżesza556.Ale na tym wszelkie podobieństwa się kończą. Nie odrzucając możliwych powiązań między
biblijnym Jahwe a Enki, musimy zwrócić uwagę, że między tymi dwiema postaciami istnieją też
wyraźne różnice. Przede wszystkim Enki jest czarodziejem, biegłym we wszystkich rodzajach magii,
zaś według przekazów biblijnych Jahwe surowo zakazał tego rodzaju praktyk. Poza tym tradycja
biblijna wyraźnie uznaje Jahwe za stwórcę świata i człowieka. Enki natomiast nie pełni tak zaszczytnej
roli w tekstach sumeryjskich, które przypisują mu stworzenie człowieka, lecz nie świata. I wreszcie nie
ma niczego w rodzaju “przymierza" Enki z Sumerami, które odpowiadałoby przymierzu Jahwe z
Hebrajczykami557.
Pamiętając o tych uwagach, możemy teraz zobaczyć, jak Gardner połączył tradycję sumeryjską z
biblijno-judaistyczną, aby uzyskać pełny obraz. Przeanalizujemy tylko trzy pierwsze tablice z
obszernej “boskiej genealogii" Gardnera.
...
Wojna nuklearna ... str.229-231
EDYCJA:
Wiele światła na osobę Jahwe rzuca artykuł zapodany przez >Krzyśka< w innym wątku, a dotyczący tego Boga/boga:
Biblijny Jahwe miał żonę, boginię Aszerach25 mar, 18:51
Biblijny Jahwe miał małżonkę, boginię Aszerah, której kult wywodzi się z czasów, kiedy Izraelici byli politeistami. O brytyjskich badaniach informuje serwis Discovery News. ...
http://wiadomosci.onet.pl/nauka/biblijny-jahwe-mial-zone-boginie-aszerach,1,4222051,wiadomosc.html