Wszystko o kaszach.

Jestem zmarzluchem. Pierwsze jesienne chÂłody sprawiajÂą, Âże caÂła siĂŞ kulĂŞ. CzujĂŞ chÂłĂłd w koniuszkach palcĂłw i jest mi Âźle. Co robiĂŚ? UgotowaĂŚ coÂś rozgrzewajÂącego. MĂłj patent na jesienne chÂłody jest od lat taki sam: energetyczne ziarna! Czyli – kasze. To bardzo proste danie. „Krupy” – pramatki kasz (pĂŞczaku, kaszy gryczanej, jaglanej), ktĂłre znamy dzisiaj, a ktĂłrymi z takim apetytem zajadali siĂŞ nasi przodkowie, to nic innego jak obtÂłuczone ziarna. Ziarna moÂżna poÂłamaĂŚ. W ten sposĂłb powstaje na przykÂład kasza jĂŞczmienna Âłamana lub sÂłynna kasza krakowska. Drobne kaszki, takie jak kuskus, grysik kukurydziany czy kasza manna po poÂłamaniu sÂą jeszcze dodatkowo polerowane i obtaczane. Kasze sÂą lekkostrawne, majÂą duÂżo potasu, bÂłonnika a jaglana i gryczana dodatkowo, Âżelaza, co zapobiega niedokrwistoÂści. Gruboziarniste kasze chroniÂą przed chorobami jelita grubego.
SposobĂłw gotowania kaszy jest wiele. Klasyczna proporcja to porcja kaszy i dwie porcje wody. MoÂżna po zagotowaniu wstawiaĂŚ garnek z kaszÂą do piekarnika, dogotowywaĂŚ na blaszce na maÂłym ogniu lub, jak robiÂły nasze babcie, wkÂładaĂŚ pod poduszkĂŞ! Zamiast wody moÂżna kaszĂŞ gotowaĂŚ na mleku lub wywarach z miĂŞsa, grzybĂłw lub jarzyn. Kasz drobnych nie pÂłucze siĂŞ, raczej zalewa siĂŞ je wrzÂącym pÂłynem i czeka, aÂż spĂŞczniejÂą. Przez rozgniecenie takich kaszek powstajÂą pÂłatki ryÂżowe, kukurydziane, owsiane, jĂŞczmienne lub pszenne.
Nie kaÂżdy wie, Âże ryÂż to takÂże kasza. W dzieciĂąstwie nie przepadaÂłam za ryÂżem. Chyba nie lubiÂłam tej nazwy. Moja mÂądra mama podawaÂła mi go nazywajÂąc „chiĂąskÂą kaszkÂą” – wtedy smakowaÂł. Ale kasze jĂŞczmienne, gryczane, owsiane majÂą wiĂŞcej skÂładnikĂłw odÂżywczych niÂż ryÂż, ziemniaki i makarony. No i sÂą tanie. TorebkĂŞ pĂŞczaku moÂżna kupiĂŚ juÂż za 1,50 zÂł. W dodatku kasze to – jak siĂŞ ostatnio okazaÂło – najtaĂąsze lekarstwo na... depresjĂŞ. W produktach zboÂżowych jest duÂżo substancji psychoaktywnych, ktĂłre pomagajÂą w przezwyciĂŞÂżaniu smutku. A on czĂŞsto dopada nas przecieÂż wÂłaÂśnie teraz, jesiennÂą porÂą. MaÂło kto rĂłwnieÂż wie, Âże kasza jaglana to naturalne lekarstwo na przeziĂŞbienie. Rewelacyjnie stawia na nogi. Tylko trzeba jÂą jeÂśĂŚ przez siedem dni podczas infekcji. Gdy wiĂŞc pierwsze chÂłody bĂŞdÂą pukaĂŚ do drzwi, grzejmy siĂŞ kaszÂą. Smacznie i zdrowo!

Kasze – na co i dla kogo

• Kasza manna (grysik), czyli drobna kasza pszenna, polecana jest przy chorobach pĂŞcherzyka ÂżĂłÂłciowego i drĂłg ÂżĂłÂłciowych, wÂątroby i trzustki oraz stanach zapalnych przewodu pokarmowego (jest lekkostrawna). RĂłwnieÂż jeÂśli masz kÂłopoty z nerkami czy drogami moczowymi, zajadaj kaszĂŞ mannĂŞ. NiektĂłrzy majÂą zwiÂązane z niÂą wspomnienia z dzieciĂąstwa (miÂłe albo nie – manna byÂła czĂŞsto skÂładnikiem zup mlecznych). Czasem podaje siĂŞ jÂą zamiast klusek do zup (np. jarzynowej czy rosoÂłu).
• Chyba najpopularniejsza w polskiej kuchni jest kasza jĂŞczmienna. Mamy kilka jej rodzajĂłw: pĂŞczak (najwiĂŞksze ziarna), kasza gruba, Âśrednia, drobna i perÂłowa. Warto jÂą polubiĂŚ, jeÂśli masz problemy z cholesterolem, a takÂże... z cerÂą. Kasze jĂŞczmienne majÂą poza tym duÂżo bÂłonnika, sÂą wiĂŞc niezastÂąpione przy problemach z trawieniem (zaparcia, wzdĂŞcia itd.). ÂŚwietne z sosami, warzywami, no i rzecz jasna, w krupniku. PĂŞczak moÂże byĂŚ teÂż znakomitym skÂładnikiem saÂłatek.
• Kasza gryczana z kolei uwaÂżana jest za najzdrowszÂą. Ma duÂżo wartoÂściowego biaÂłka, kwas foliowy (waÂżne dla anemikĂłw!), magnez, cynk, mangan, potas i fosfor. Nie zakwasza organizmu. Niech jedzÂą jÂą na zdrowie ci wszyscy, ktĂłrzy majÂą problemy z ukÂładem krÂąÂżenia, zwÂłaszcza z nadciÂśnieniem. MoÂże byĂŚ stosowana w diecie bezglutenowej. W kuchni niemal uniwersalna: Âświetna do miĂŞsa, moÂże byĂŚ podstawowym skÂładnikiem plackĂłw, bab gryczanych czy blinĂłw. A latem sama kasza gryczana ze zsiadÂłym mlekiem moÂże stanowiĂŚ znakomity i zdrowy obiad.
• Kasza kuskus – „najpraktyczniejsza” z kasz ze wzglĂŞdu na ÂłatwoÂśĂŚ przyrzÂądzania (po prostu zalewa siĂŞ jÂą gorÂącÂą wodÂą i juÂż). Ma duÂżo wĂŞglowodanĂłw i biaÂłka, nie zawiera jednak bÂłonnika, ma teÂż mniej mineraÂłĂłw i witamin. SzczegĂłlnie zaleca siĂŞ jÂą dzieciom, kobietom w ciÂąÂży i osobom starszym. Znakomita jako skÂładnik saÂłatek.
• Kasza kukurydziana – u nas najmniej popularna. A niesÂłusznie, bo ma sporo zalet – np. tak zwane dobre tÂłuszcze. Nie uczula, dlatego czĂŞsto poleca siĂŞ jÂą maleĂąkim nawet dzieciom. Powinny jÂą jeÂśĂŚ osoby z miaÂżdÂżycÂą. Najsmaczniejsza jest z miĂŞsem i warzywami.
• NajstarszÂą kaszÂą jest kasza jaglana (z nasion prosa). Pod wzglĂŞdem wartoÂści odÂżywczej dorĂłwnuje gryczanej. Ma najwiĂŞcej witamin z grupy B: B1, Âżelaza i miedzi. Polecana jest osobom na diecie bezglutenowej, jest teÂż waÂżnym skÂładnikiem rĂłÂżnego rodzaju diet oczyszczajÂących. Smakuje zarĂłwno z duszonym miĂŞsem czy grzybami, jak i na sÂłodko, na przykÂład z owocami.

Babka gryczana
Oryginalne samodzielne danie, pyszne z dodatkiem sosu grzybowego, pomidorowego lub czosnkowego albo z bitkami woÂłowymi. PalonÂą kaszĂŞ gryczanÂą (wedÂług mnie najlepsza jest ze Szczytna) podsmaÂż delikatnie na maÂśle, zalej wodÂą i ugotuj. Przyznam, Âże ja gotujĂŞ kaszĂŞ gryczanÂą tak jak makaron, w duÂżej iloÂści wody i odcedzam – wolĂŞ, gdy jest lekko twardawa. Odstaw do ostygniĂŞcia. Kilka ziemniakĂłw pokrĂłj w kostkĂŞ i ugotuj. Pokrojonego w plasterki pora zeszklij na maÂśle.
UgotowanÂą kaszĂŞ wymieszaj z ziemniakami i porem. Przypraw majerankiem i paprykÂą. Dodaj roztrzepanÂą z solÂą, pieprzem i odrobinÂą cukru ÂśmietanĂŞ. Do wysmarowanej masÂłem okrÂągÂłej foremki z kominkiem poÂśrodku wÂłĂłÂż kaszĂŞ i wstaw do dobrze nagrzanego piekarnika na okoÂło 15-20 minut. Wyjmij z formy i podawaj gorÂącÂą, posypanÂą kieÂłkami rzodkiewki lub rzeÂżuchÂą, z dodatkiem dowolnego aromatycznego sosu i z kieliszkiem wytrawnego czerwonego wina.

PĂŞczak z pieczarkami
Pyszne rozgrzewajÂące danie. MoÂżna je trochĂŞ ostrzej doprawiĂŚ, wtedy grzeje jeszcze lepiej! PĂŞczak zalej zimnÂą wodÂą i pozostaw na okoÂło godzinĂŞ. Przelej na sicie. W duÂżym garnku rozgrzej nieco masÂła, wsyp pĂŞczak i smaÂż przez chwilĂŞ. Zalej wrzÂącÂą wodÂą i gotuj do miĂŞkkoÂści, a nastĂŞpnie odcedÂź. Oczyszczone pieczarki pokrĂłj na grubsze plasterki. GarÂśĂŚ czarnych oliwek pokrĂłj drobniej. Na grubej tarce zetrzyj nieco aromatycznego ostrzejszego ÂżĂłÂłtego sera. Kilka pomidorĂłw sparz, obierz ze skĂłrki i pokrĂłj na grubsze plastry. Ugotowany pĂŞczak wymieszaj z poÂłowÂą sera i pomidorĂłw, dodaj oliwki, duÂżÂą garÂśĂŚ zielonej pietruszki lub kolendry, pieczarki i dolej pĂłÂł filiÂżanki kwaÂśnej Âśmietany. Wymieszaj lekko i dopraw do smaku solÂą i pieprzem lub kilkoma kroplami tabasco. CaÂłoÂśĂŚ przeÂłĂłÂż do wysmarowanego delikatnie Âżaroodpornego naczynia. Na wierzchu poÂłĂłÂż pozostaÂłe pomidory, posyp resztÂą sera i zapiecz w piekarniku. W wersji niejarskiej do ugotowanego pĂŞczaku zamiast pieczarek dodaĂŚ moÂżna cienkie paski pieczonej woÂłowiny lub karkĂłwki wieprzowej.

Placuszki z kaszy kukurydzianej
Alternatywa dla plackĂłw ziemniaczanych. RĂłwnie smaczna! KaszĂŞ ugotuj w lekko osolonej wodzie, od czasu do czasu mieszajÂąc, do momentu, aÂż woda caÂłkowicie wyparuje. Odstaw do ostygniĂŞcia. Do ostudzonej kaszy dodaj jajko, mÂąkĂŞ ziemniaczanÂą i pszennÂą, a nastĂŞpnie pokrojonÂą w maÂłÂą kosteczkĂŞ cebulkĂŞ i starty czosnek. Ciasto musi mieĂŚ mniej wiĂŞcej takÂą gĂŞstoÂśĂŚ, jak na placki ziemniaczane. SmaÂż niewielkie placuszki na rozgrzanym oleju, na przykÂład ryÂżowym, z obu stron, aÂż do uzyskania zÂłotego koloru. Przy smaÂżeniu plackĂłw kasza moÂże „strzelaĂŚ”, dobrze wiĂŞc uÂżywaĂŚ aÂżurowej siateczkowej przykrywki. Pyszne sÂą jedzone natychmiast z dowolnÂą surĂłwkÂą lub z kwaÂśnÂą ÂśmietanÂą, posypane zieleninÂą. Dla dodania orientalnego smaczku moÂżna oprĂłszyĂŚ je lekko ziarnami czarnuszki lub praÂżonego sezamu.

Krupnik
Taki gotowaÂły jeszcze nasze babcie... Najlepszy na mÂłodziutkich wieprzowych Âżeberkach. W wersji wegetariaĂąskiej dodajemy nieco masÂła i wiĂŞcej grzybkĂłw, reszta tak samo.
WedÂług wskazĂłwek mojej mamy (jej krupnik najlepszy jest z pĂŞczaku!) uÂżywamy jednÂą pÂłaskÂą ÂłyÂżkĂŞ kaszy na jednÂą porcjĂŞ zupy – wtedy nie jest za gĂŞsta. Do duÂżego garnka wÂłĂłÂż miĂŞso i grzybki (suszone lub ÂświeÂże). Obierz cebulĂŞ, nadziej na szpikulec i caÂłÂą opal nad ogniem, po czym delikatnie wÂłĂłÂż do garnka z miĂŞsem i grzybami. Dodaj wÂłoszczyznĂŞ w caÂłoÂści, tak jak na rosĂłÂł, ale bez kapusty. Zalej wszystko wodÂą, wsyp odrobinĂŞ soli i pieprzu w ziarnkach, dodaj listek laurowy, kilka ziarenek ziela angielskiego i nieduÂży zÂąbek czosnku, wszystko zamieszaj drewnianÂą ÂłyÂżkÂą. Gdy woda zacznie wrzeĂŚ, zmniejsz pÂłomieĂą i zdejmij szumowinĂŞ. UwaÂżaj, by wraz z pianÂą nie ÂściÂągnÂąĂŚ przypraw ani grzybĂłw. Wsypuj kaszĂŞ (perÂłowÂą, mazurskÂą, jĂŞczmiennÂą wiejskÂą lub pĂŞczak), powoli mieszajÂąc. Przykryj garnek, zostawiajÂąc lekko uchylonÂą przykrywkĂŞ. Niech zupa delikatnie siĂŞ gotuje przez okoÂło 40 minut. Od czasu do czasu podnoÂś przykrywkĂŞ i mieszaj zawartoÂśĂŚ garnka drewnianÂą ÂłyÂżkÂą, by rozgotowujÂąca siĂŞ kasza nie przywarÂła do dna czy nie przypaliÂła siĂŞ. Kilka ziemniakĂłw obierz i pokrĂłj w kostkĂŞ, marchewkĂŞ, pietruszkĂŞ i troszkĂŞ selera zetrzyj na tarce do jarzyn o duÂżych oczkach, wsyp do zupy i gotuj jeszcze, aÂż jarzyny zmiĂŞknÂą. Mieszaj! ZgaÂś ogieĂą i wyjmij z zupy cebulĂŞ, miĂŞso i koÂści. JeÂśli miĂŞso jeszcze nie odpadÂło od kostek, ÂściÂągnij je noÂżem i razem z miĂŞsnÂą wkÂładkÂą pokrĂłj na desce na mniejsze kawaÂłki i ponownie wÂłĂłÂż do garnka. ZupĂŞ podawaj z duÂżÂą iloÂściÂą natki pietruszki, posypanÂą ÂświeÂżo zmielonym pieprzem. W klasycznej wersji moÂżna dodaĂŚ kilka kropli przyprawy maggi.

Pierogi odkryliÂśmy na nowo. Zgodnie z modnym trendem powrotu do oryginalnych regionalnych smakĂłw robiÂą w Polsce zawrotnÂą karierĂŞ. Te oczywiÂście bĂŞdÂą z kaszÂą gryczanÂą.OkoÂło pĂłÂł kilo mÂąki zagnieĂŚ z 2-3 ÂżĂłÂłtkami i masÂłem, dodaj sĂłl i wodĂŞ, wyrĂłb na gÂładkie ciasto. Odstaw na pĂłÂł godziny, by odpoczĂŞÂło. Chudy dobry boczek pokrĂłj w kostkĂŞ i podsmaÂż z posiekanÂą cebulÂą. Dodaj posiekane jajko na twardo, ugotowanÂą na sypko kaszĂŞ gryczanÂą, surowe jaja, sĂłl, pieprz, masÂło i trochĂŞ majeranku. ZagnieĂŚ farsz. Ciasto rozwaÂłkuj, szklankÂą wykrĂłj krÂąÂżki, naÂłĂłÂż farsz i lep pierogi. Gotuj w osolonej wodzie z dodatkiem kilku ziaren pieprzu i listkiem laurowym aÂż do wypÂłyniĂŞcia.

Kasza krakowska z rodzynkami i konfiturÂą wiÂśniowÂą
To przepis krĂłlewski (podobno pochodzi z czasĂłw Kazimierza Wielkiego). Deser sÂłodki i niestety, kaloryczny. KaszĂŞ wymieszaj z roztrzepanym jajkiem i wysusz w piekarniku. Rozetrzyj w dÂłoniach, aby nie byÂło grudek. Zagotuj mleko, dodaj ÂłyÂżkĂŞ masÂła, wsyp kaszĂŞ i gotuj na maÂłym ogniu do miĂŞkkoÂści. Utrzyj ÂżĂłÂłtka z cukrem na kogel-mogel i wymieszaj z ostudzonÂą kaszÂą. Dodaj rodzynki, waniliĂŞ, skĂłrkĂŞ cytrynowÂą i ubitÂą pianĂŞ z biaÂłek. PrzeÂłĂłÂż do naczynia posypanego cukrem. Piecz przez kilkanaÂście minut w nagrzanym piekarniku. PrzeÂłĂłÂż na pĂłÂłmisek, oprĂłsz cukrem i przybierz konfiturÂą z wiÂśni.

Jaglana z serem i paprykÂą
Aromatyczne danie samo w sobie lub jako dodatek do maÂłych kotlecikĂłw mielonych. KaszĂŞ sparz wrzÂątkiem i odsÂącz. W garnku podgrzej nieco masÂła, dodaj posiekanÂą cebulkĂŞ, pokrojonÂą w paseczki czerwonÂą paprykĂŞ i podsmaÂż. Dodaj kaszĂŞ i zalej zagotowanÂą z mlekiem wodÂą (1 : 1). Wymieszaj, przykryj i gotuj do miĂŞkkoÂści. Zetrzyj aromatyczny ser (cheddar lub parmezan) i poÂłowĂŞ dodaj do gorÂącej kaszy, wsyp garÂśĂŚ ÂświeÂżego koperku, kilka pokrojonych suszonych pomidorĂłw i wymieszaj. Dopraw solÂą i pieprzem. Na wierzch posyp resztÂą startego sera i od razu podawaj.

Bakaliowy kuskus z syropem klonowym
WspaniaÂły elegancki deser na chÂłodniejsze dni. Do gotujÂącej siĂŞ wody dodaj nieco masÂła i pokrojone w paseczki suszone morele i daktyle oraz rodzynki. Gotuj przez chwilĂŞ i powstaÂłym kompotem zalej kuskus. Odstaw na kilka minut, aby spĂŞczniaÂł i wchÂłonÂąÂł pÂłyn. Dodaj obrane i posiekane migdaÂły, orzechy wÂłoskie i pistacje. Delikatnie wymieszaj i przeÂłĂłÂż do mniejszych miseczek. KaÂżdÂą porcjĂŞ polej syropem klonowym. Podawaj udekorowane bitÂą ÂśmietanÂą i duÂżym plastrem pomaraĂączy.

Risotto czosnkowe z rozmarynem
PachnÂące czosnkiem i rozmarynem przypomina ciepÂłe sÂłoneczne wakacje gdzieÂś nad Morzem ÂŚrĂłdziemnym. Kilka duÂżych zÂąbkĂłw czosnku skrop dobrÂą oliwÂą, lekko posĂłl i popieprz. ZawiĂą w foliĂŞ aluminiowÂą i piecz w piekarniku przez okoÂło 20 minut. W sporym rondlu zeszklij na oliwie cebulkĂŞ, dodaj pieczony czosnek i posiekane gaÂłÂązki rozmarynu. SmaÂż kilka minut, po czym wsyp ryÂż i podlewaj stopniowo bulionem, mieszajÂąc, aÂż ryÂż wchÂłonie bulion. Do ugotowanego ryÂżu dodaj kozi twaroÂżek i jeszcze trochĂŞ ÂświeÂżo posiekanego rozmarynu (moÂżna dorzuciĂŚ teÂż nieco parmezanu), sĂłl i pieprz, wymieszaj. Gdy risotto siĂŞ gotuje, upiecz w piekarniku na rumiano poÂłĂłwki maÂłych miĂŞkkich kozich serkĂłw typu camembert, obficie skropione oliwÂą. Risotto podawaj w ogrzanych miseczkach, na wierzchu kaÂżdej porcji poÂłĂłÂż upieczonÂą poÂłĂłwkĂŞ serka ozdobionÂą gaÂłÂązkÂą rozmarynu lub kawaÂłkiem suszonego pomidora. Do tego kieliszek wÂłoskiego lub hiszpaĂąskiego wina.

Urszula Duda-SzeliĂąska
StockFood, Shutterstock.com Zycze smacznego Rafaela

	Witamy, Gość. Zaloguj się lub zarejestruj.	Czerwiec 19, 2025, 03:02:46
		Zaloguj się podając nazwę użytkownika, hasło i długość sesji

	Autor	Wątek: Wszystko o kaszach. (Przeczytany 4393 razy)
0 użytkowników i 1 Gość przegląda ten wątek.