Zazwyczaj ma³o wiemy o ¿ydowskich œwiêtach warto wiêc przeczytaÌ opowieœÌ ¯ydów o nich, zaczniemy od ¯ydowskiego Nowego roku , który bêdzie juz za 10 dni.
JakoÂś data ta koresponduje z zakoĂączeniem napÂływy kolejnego wielkich energii na ziemiĂŞ, moÂże przypadek?
Kiara
ROSZ HA-SZANA (ROSZ HASZANA)
ÂŻYDOWSKI NOWY ROK - DZIEĂ SÂĄDU. DNIA 16 WRZEÂŚNIA (2012 ROKU), W NIEDZIELĂ, PO ZACHODZIE SÂŁOĂCA, WRAZ Z NASTANIEM PIERWSZEGO DNIA MIESIÂĄCA TISZRI, ZACZYNA SIĂ ROK 5773szofar.jpg
Rosz ha-Szana (dos³ownie: g³owa roku) jest ¿ydowskim œwiêtem, które najbardziej ze wszystkich ¿ydowskich œwi¹t wykracza w swoim g³êbokim sensie tak¿e poza sprawy ¿ydowskie i poza judaizm. Jest œwiêtem, którego sens jest uniwersalny, bo dotyczy ca³ej ludzkoœci.
Takie œwiêta, jak np. Pesach (Wyjœcie z Egiptu), czy Szawuot (otrzymanie Tory) nawi¹zuj¹ do najwa¿niejszych wydarzeù w historii ¯ydów i wy³¹cznie ¯ydów. Rosz ha-Szana nie dotyczy ¿adnego wydarzenia zwi¹zanego bezpoœrednio i szczególnie z ¯ydami (choÌ nawi¹zuje m.in. do narodzin i poœwiêcenia [zwi¹zania - Akedat Jicchak] Izaaka). Jest to œwiêto upamiêtniaj¹ce zakoùczenie Boskiej Kreacji, a dok³adnie jej szósty dzieù, w którym stworzony zosta³ cz³owiek. Cz³owiek, który przecie¿ nie by³ ¯ydem, ale praojcem wszystkich ludzi.
Pierwsz¹ wa¿n¹ spraw¹ jest fakt, ¿e nie jest to upamiêtnianie stworzenia œwiata w sensie fizycznym - galaktyk, gwiazd, planet, oceanów, zwierz¹t, ale pojawienia siê istoty ludzkiej. Oznacza to, ¿e w³aœnie dopiero stworzenie cz³owieka - jedynego tworu Boskiej Kreacji uczynionego "wed³ug istoty Boga" - dope³ni³o œwiat czyni¹c go ukoùczonym i sensownym. Dlatego Rosz ha-Szana - pierwszy dzieù miesi¹ca tiszri (tiszrej) - rozpoczynaj¹cy kolejny rok w historii œwiata, jest w rzeczywistoœci rocznic¹ przypadaj¹c¹ o piêÌ (metaforycznych) dni (epok stwarzania) póŸniej, ni¿ ustanowione zosta³y podstawy œwiata materialnego.
DrugÂą waÂżnÂą cechÂą tego ÂświĂŞta jest to, Âże Âżydowski Nowy Rok obchodzony jest zupeÂłnie inaczej niÂż Nowy Rok w wiĂŞkszoÂści kultur. Nie jest okazjÂą do radosnej celebracji, alkoholu i zabawy. Jest Dniem SÂądu. Przygotowania do tego dnia trwajÂą juÂż w miesiÂącu elul poprzedzajÂącym ÂświĂŞto - i polegajÂą na analizowaniu wÂłasnych uczynkĂłw, szczegĂłlnie tych zÂłych - skierowanych przeciwko ludziom i Bogu. Celem etycznym Rosz ha-Szana i nastĂŞpujÂącego po nim (dziesiÂątego dnia tiszri) Jom Kipur jest przeegzaminowanie wÂłasnego Âżycia, dostrzeÂżenie win, okazanie skruchy, przebÂłaganie Boga i skrzywdzonych bliÂźnich. Jest szczegĂłlnÂą cechÂą judaizmu, Âże Nowy Rok staje siĂŞ okazjÂą do rozliczenia swojego Âżycia, zanalizowania wÂłasnej postawy wobec Boga i ludzi.
Dni Rosz ha-Szana s¹ jednak dniami s¹du nie wy³¹cznie nad ¯ydami. Bóg os¹dza wszystkie istoty i wszystkich ludzi na podstawie ich czynów. Decyduj¹ siê ich przysz³e losy. Dlatego dni pomiêdzy Rosz ha-Szana a Jom Kipur, nazywane s¹ Jamim Noraim (Dni grozy) lub Aseret Jemaj Teszuwa (DziesiêÌ Dni Skruchy). W dzieù Rosz ha-Szana Bóg otwiera Ksiêgi i zapisuje w nich przysz³oœÌ ca³ej ludzkoœci - ka¿dego cz³owieka z osobna, wed³ug jego win i zas³ug.
Ostatni dzieĂą elul (erew Rosz ha-Szana), bĂŞdÂący jednoczeÂśnie ostatnim dniem starego roku, spĂŞdza siĂŞ na studiowaniu Tory i ÂżaÂłowaniu popeÂłnionych grzechĂłw. Uniwersalizm Rosz ha-Szana uzmysÂławiajÂą modlitwy, ktore trwajÂą tego dnia zazwyczaj aÂż do poÂłudnia. W modlitwie Szmone esre odmawianej na Rosz ha-Szana gÂłownym tematem jest wÂładza Boga nad caÂłym Âświatem i proÂśba, aby wszyscy ludzie uwierzyli w Boga i przestrzegali jego micwot (przykazaĂą).
W Szmone esre na Musaf odmawia siê trzy szczególne b³ogos³awieùstwa: Malchujot, Zichronot i Szofrot. Pierwsze z nich (dos³ownie: "W³adza królewska") omawia zwierzchnictwo Boga nad œwiatem, drugie ("Upamiêtnienia") - przypomina opiekê Boga nie tylko nad narodem Izraela, ale nad ca³¹ ludzkoœci¹, trzecie - przywo³uje otrzymanie Tory i dŸwiêk szofaru, który rozlega³ siê wówczas pod gór¹ Synaj.
Dêcie w szofar (róg barani, znacznie rzadziej antylopy lub gazeli) jest przykazaniem Tory, którego wype³nienie nakazane jest w pierwszy dzieù Rosz ha-Szana. Mêdrcy ustanowili ten obowi¹zek równie¿ w drugi dzieù œwiêta. Rolê dêcia w szofar tak opisuje Rambam: " (micwa ta) pobudza nas s³owami: "obudŸ siê, o uœpiony! Spójrz na swoje czyny i wróÌ do Boga! Przypomnij sobie Kreatora - ty, któryœ zapomnia³ prawdy w³asnego istnienia, poœwiêcaj¹c siê pró¿nym dzia³aniom ¿ycia, które nie mog¹ ci pomóc. Wejrzyj na swoj¹ duszê! Zmieù swoje czyny i postêpowanie na lepsze! Odst¹p od niegodziwoœci (...)"
Przed dĂŞciem w szofar i sÂłuchaniem dÂźwieku szofaru naleÂży zmĂłwiĂŚ specjalne modlitwy. JeÂżeli pierwszy dzieĂą Rosz ha-Szana przypada w Szabat, wĂłwczas nie wykonuje siĂŞ tej micwy. Drugi dzieĂą nigdy nie zbiega siĂŞ z Szabatem.
Rosz ha-Szana.
RozpoczĂŞcie: pierwszy dzieĂą miesiÂąca tiszri.
Czas trwania - 2 dni.
.......
Charakterystycznymi, tradycyjnymi potrawami na pierwszy wieczorny posiÂłek w Rosz ha-Szana sÂą dania symbolizujÂące nadziejĂŞ na udany, dostatni nowy rok:
- jabÂłka w miodzie, przed spoÂżyciem ktĂłrych wypowiada siĂŞ sÂłowa: "niech bĂŞdzie TwojÂą wolÂą, aby obdarzyĂŚ nas dobrym, udanym rokiem"
- gÂłowa ryby. NaleÂży przed jej jedzeniem powiedzieĂŚ : "Niech bĂŞdzie TwojÂą wolÂą, abyÂśmy szli na czele, a nie z tyÂłu"
- owoc granatu, przed jedzeniem ktĂłrego trzeba powiedzieĂŚ : "Niech bĂŞdzie TwojÂą wolÂą, aby nasze zasÂługi byÂły tak liczne, jak pestki granatu"
Ponadto na Rosz ha-Szana popularne sÂą miĂŞdzy innymi:
- okrÂągÂłe challot (chaÂłki) symbolizujace zrĂłwnowaÂżone, harmonijne Âżycie w nowym roku
- challot w ksztaÂłcie ptakĂłw symbolizujÂące modlitwy, lecÂące w niebo jak na ptasich skrzydÂłach
- miĂłd, w ktorym tradycyjnie macza siĂŞ challot
- ciasto miodowe (lekach)
Kliknij: ÂŻyczenia noworoczne, Szofar, Dobrzy umierajÂą, Jom Kipur
...
Jak nale¿y rozumieÌ stwierdzenie, ¿e Bóg stworzy³ œwiat w szeœÌ dni i mia³o to miejsce mniej ni¿ szeœÌ tysiêcy lat temu?
Oczywiœcie dni, w które Bóg stwarza œwiat, symbolizuj¹ epoki rozwoju, a z punktu widzenia naszej wspó³czesnej wiedzy jasne jest, ¿e nie oznaczaj¹ wcale dos³ownych dni.
Po pierwsze: to wcale nie Âświat zostaÂł stworzony – wedÂług Tory – okoÂło szeœÌ tysiĂŞcy lat temu, ale neszama – w pewnym uproszczeniu „dusza czÂłowieka”, czyli istoty, ktĂłrÂą nauka nazywa homo sapiens. Bo to byÂł tylko ostatni, koĂącowy etap stwarzania Âświata. Wbrew obiegowym przeÂświadczeniom Rosz Haszana (pierwszy dzieĂą miesiÂąca tiszri – Âżydowski Nowy Rok) upamiĂŞtnia nie dosÂłownie „poczÂątek Âświata”, ale wÂłaÂśnie moment uksztaÂłtowania ludzkiej duszy. Od chwili stworzenia czÂłowieka moÂżemy liczyĂŚ lata. Nim zostaÂł powoÂłany do Âżycia czÂłowiek, czas pozostawaÂł – rzecz jasna – poza ludzkim doÂświadczeniem, bo Stwarzanie trwaÂło nie lata, ale umowne „dni” (czyli nieznane nam odcinki czasu).
MoÂżemy rozumieĂŚ te dni dosÂłownie (i taki poglÂąd bywaÂł niegdyÂś dominujÂący), ale bardziej logiczne byÂłoby traktowanie ich jako epok stwarzania Âświata, ktĂłre mogÂły trwaĂŚ nieodgadniony i ogromnie dÂługi czas, a wcale nie dwudziestoczterogodzinny dzieĂą (takie stanowisko jest obecne w judaizmie od setek lat).
DzieĂą to przecieÂż nic innego niÂż odcinek czasu od zachodu do zachodu sÂłoĂąca (jeden obrĂłt Ziemi dokoÂła wÂłasnej osi), wiĂŞc jak moÂżemy rozumieĂŚ dosÂłownie dzieĂą stwarzania, jako dzieĂą od zachodu do zachodu sÂłoĂąca, skoro sÂłoĂące zostaÂło umieszczone na firmamencie – wedÂług zapisu w ksiĂŞdze Bereszit – dopiero czwartego dnia?
Dlatego, aby oddaÌ sprawiedliwoœÌ obliczeniom Tory, do prawie szeœciu tysiêcy lat istnienia ostatecznie ukszta³towanego homo sapiens, musimy dodaÌ okres trwania szeœciu symbolicznych etapów tworzenia, wystarczaj¹cych do ustanowienia wszechœwiata i ¿ycia na naszej planecie.
Nale¿y pamiêtaÌ, ¿e Tora zosta³a sformu³owana w jêzyku i przy pomocy aparatu pojêciowego, które musia³y byÌ zrozumia³e dla ludzi ¿yj¹cych wówczas, gdy zosta³a og³oszona pod gór¹ Synaj (ok. 1250 rok p.n.e.). Jej tekst siêga³ wiêc po metaforykê, po jêzyk symboliczny, a nie po nieistniej¹cy jêzyk nieistniej¹cej jeszcze wówczas nauki. Dlatego wyró¿nia siê kilka poziomów interpretowania Tory (pszat, remez, drasz, sod) i jej dos³owne, literalne odczytywanie nie jest nigdy wystarczaj¹ce. W czasach, gdy nauka w sensie wspó³czesnym nie istnia³a, w judaizmie pojawia³o siê czêsto literalne odczytywanie Tory, jakkolwiek warto zauwa¿yÌ, ¿e ju¿ œredniowieczni mêdrcy (zw³aszcza Rambam) zwracali uwagê, ¿e historia Stwarzania nie powinna byÌ odczytywana dos³ownie. Uczeù Nachmanidesa, rabin Jicchak z Akko, czo³owy kabalista trzynastowieczny, ocenia³ wiek wszechœwiata na oko³o 15 miliardów lat, co jest zaskakuj¹co bliskie wspó³czesnym ustaleniom naukowym.
..............
nowoœÌ:
ZOBACZ NASZÂĄ WIZYTĂWKĂ NA FACEBOOKU
i do³¹cz do nas
Taszlich.jpg
ÂŻydzi odmawiajÂący Taszlich w Rosz ha-Szana na obrazie Aleksandra Gierymskiego. 1884.
Taszlich to nazwa modlitwy i jednoczeÂśnie zwiÂązanego z niÂą zwyczaju.
W pierwszy dzieĂą ÂświĂŞta Rosz ha-Szana naleÂży odmĂłwiĂŚ modlitwĂŞ-bÂłogosÂławieĂąstwo Taszlich po zakoĂączeniu Minchy, ale przed zachodem sÂłoĂąca. WedÂług Miszny Berury, jeÂżeli pierwszy dzieĂą przypada w Szabat, Taszlich naleÂży odmĂłwiĂŚ w drugi dzieĂą Rosz ha-Szana (ten nigdy nie wypada w Szabat).
Jednak ÂŻydzi sefardyjscy zawsze odmawiajÂą Taszlich pierwszego dnia, dbajÂąc, aby nie zabraĂŚ modlitewnikĂłw na miejsce odmawiania modlitwy, bo przenoszenie przedmiotĂłw jest w Szabat zabronione.
Taszlich sk³ada siê z próœb o uwolnienie nas z grzechów, o umo¿liwienie powrotu do Boga oraz ¿ycia etycznego, zgodnego z przykazaniami.
Nazwa "Taszlich" ("wrzucisz") odwoÂłuje siĂŞ do wersetu z KsiĂŞgi Micheasza (Micha 7:19): "Wetaszlich bimeculot jam kol chatotam ("I wrzucisz wszystkie ich grzechy w otchÂłanie morza").
Ponadto, Midrasz opowiada, ¿e gdy Awraham wyruszy³ do góry Morija, aby z³o¿yÌ w oddaniu Jicchaka, omal nie uton¹³ w nurtach rzeki. Zawo³a³ wówczas, zwracaj¹c siê do Boga: "Ratuj, bo wody siêgaj¹ mego serca". Odmawiaj¹c Taszlich nad wod¹ przypomina siê zas³ugê "Zwi¹zania Jicchaka" (Akedat Jicchak).
Aby odmówiÌ tê modlitwê nale¿y wiêc pójœÌ nad wodê (morze, rzeka, studnia, jezioro, staw, nawet mykwa). Popularny zwyczaj nakazuje w trakcie modlitwy "wyrzuciÌ" wszystkie grzechy minionego roku do wody, czyli - najczêœciej - opró¿niÌ kieszenie ze znajduj¹cych siê tam okruchów symbolizuj¹cych grzechy.
***
KsiĂŞgi ÂŻycia - rzecz jasna - nie naleÂży traktowaĂŚ w sposĂłb dosÂłowny. KsiĂŞga ÂŻycia i KsiĂŞga ÂŚmierci nie sÂą Bogu konieczne, aby decydowaĂŚ losy kaÂżdego czÂłowieka i BĂłg nie potrzebuje zapisywaĂŚ ludzkich imion w tych ksiĂŞgach. Samo okreÂślenie "KsiĂŞga ÂŻycia" wziĂŞte jest z PsalmĂłw (69:29): "Niech zostanÂą wymazani z KsiĂŞgi ÂŻycia [ÂŻywych] i niech nie bĂŞdÂą zapisani razem ze Sprawiedliwymi", ale tradycyjna wizja Boga prowadzÂącego ewidencjĂŞ ludzkich losĂłw w ksiĂŞgach jest wytworem Âżydowskiego folkloru.
W Talmudzie jest mowa o trzech symbolicznych ksiĂŞgach: ludzie, ktĂłrych dobre uczynki sÂą oczywiste zostajÂą zapisani natychmiast w KsiĂŞdze ÂŻycia; ci, ktĂłrzy przekroczyli miarĂŞ zÂła w swoim Âżyciu - w KsiĂŞdze ÂŚmierci; natomiast wszyscy pozostali zostajÂą sklasyfikowani jako beinonim ("po Âśrodku", "pomiĂŞdzy") i ich los zostaje przesÂądzony pomiĂŞdzy Rosz ha-Szana i Jom Kippur.
Wedle ¿ydowskiej tradycji, wspó³czeœnie wszyscy ¯ydzi powinni uwa¿aÌ siê za beinonim. St¹d dni pomiêdzy Rosz ha-Szana a œwiêtem Jom Kippur maj¹ tak wielkie znaczenie. S¹ to Dni Skruchy (Aseret Jemej Teszuwa). Bóg podejmuje ostateczn¹ decyzjê. Ludzkie postêpowanie w czasie tych dni mo¿e mieÌ na tê decyzjê wp³yw.
Nie moÂżna odpokutowaĂŚ grzechĂłw, ktĂłre popeÂłnione zostaÂły przeciw innemu czÂłowiekowi, chyba Âże on sam udzieli ich przebaczenia (Joma 85b). Dlatego przed Jom Kippur istnieje obowiÂązek poproszenia o przebaczenie skrzywdzonych i naprawienie - na ile to moÂżliwe - wyrzÂądzonych krzywd.
Rambam tak pisze o rozliczaniu swojego postĂŞpowania wobec ludzi, w dziele Hilchot teszuwa: „Skrucha i Jom Kippur umoÂżliwiajÂą otrzymanie przebaczenia jedynie za takie grzechy, jak spoÂżywanie niekoszernego poÂżywienia, odbywanie zabronionych stosunkĂłw seksualnych itd., ktĂłre sÂą wykroczeniami przeciwko Bogu. Grzechy polegajÂące na wyrzÂądzeniu komuÂś krzywdy, grzechy przeklinania, kradzieÂży itd. – ktĂłre sÂą wystĂŞpkami przeciwko bliÂźniemu, nie mogÂą byĂŚ przebaczone tak dÂługo, jak dÂługo ich sprawca nie dokona caÂłkowitego zadoœÌuczynienia wobec tego, kto jest poszkodowany, a w dodatku – przeprosi za swĂłj wystĂŞpek. Nawet jeÂżeli zapÂłaciÂłby caÂłkowitÂą sumĂŞ zadoœÌuczynienia, nadal zobowiÂązany jest do wyznania poszkodowanemu swojej winy i poproszenia go o przebaczenie. TakÂże wĂłwczas, gdy ktoÂś zaledwie sprawiÂł komuÂś przykroœÌ swoimi sÂłowami, musi go przeprosiĂŚ i wynagrodziĂŚ mu to, co zrobiÂł, aby uzyskaĂŚ przebaczenie. JeÂżeli ten, komu wyrzÂądzona zostaÂła krzywda, nie chce wybaczyĂŚ temu, ktĂłry go skrzywdziÂł, to wĂłwczas winny musi poprosiĂŚ skrzywdzonego po raz drugi, w obecnoÂści trzech jego przyjació³. Gdy skrzywdzony wci¹¿ nie chce udzieliĂŚ przebaczenia, naleÂży ponownie prĂłbowaĂŚ w obecnoÂści szeÂściu, a póŸniej – dziewiĂŞciu jego przyjació³ – i jeÂśli wĂłwczas nie zdecyduje siĂŞ przebaczyĂŚ, winny moÂże go zostawiĂŚ i odejœÌ. Ten, kto nie chce przebaczyĂŚ – jest grzesznikiem”.
***
Tak jak obserwujemy i analizujemy stan paùstwa, w którym mieszkamy i œwiata, tak jak oceniamy ich postêp i ich zmagania - mo¿emy i powinniœmy œledziÌ stan naszego w³asnego ¿ycia. Nie jedynie w wymiarze progresu materialnego, zdobywania wiedzy i umiejêtnoœci, ale czegoœ najwa¿niejszego: stanu naszego istnienia w wymiarze g³êbi i wra¿liwoœci.
Rabin David Lapin
http://the614thcs.com/26.529.0.0.1.0.phtml********
new year 5773 Phillipa & Sandy http://www.youtube.com/watch?v=QWbcAk7HsI4Niech Âżyje Âżycie!