Warszawa (PAP) - Wyniki pierwszego porównania genomu człowieka i innego ssaka, tj. myszy oraz sekwencja genomu mysiego zostały opublikowane na łamach pisma "Nature" przez badaczy z międzynarodowego Konsorcjum Sekwencjonowania Genomu Myszy.
Jak podkreślają autorzy, porównanie genomu ludzkiego z mysim jest szczególnie ważne, gdyż mysz jest najbardziej rozpowszechnionym modelem zwierzęcym do badań nad różnymi chorobami nękającymi człowieka.
"To krok milowy w badaniach. Po raz pierwszy mamy możliwość zobaczenia siebie w zwierciadle ewolucji" - twierdzi dr Eric Lander z Whitehead Institute, jeden z czołowych badaczy Human Gneome Project. "Genom myszy reprezentuje bardzo ważny rozdział w historii ewolucji. Jeśli będziemy mogli go odczytać i porównywać z genomami innych gatunków, to uzyskamy niezwykle dużo informacji na temat nas - ludzi" - dodał badacz.
Ponieważ mysz posiada prawie taki sam komplet genów jak człowiek, informacje uzyskane w badaniach nad jej genomem pozwolą lepiej zrozumieć funkcje wielu genów ludzkich. Pozwoli to lepiej poznać mechanizmy rozwoju wielu chorób i opracować lepsze metody ich leczenia.
Opublikowany genom myszy to sekwencja nukleotydów (tj. cegiełek, z których zbudowane jest DNA) 20 chromosomów samicy ze szczepu myszy "Black 6", najbardziej popularnego szczepu używanego w badaniach naukowych. Zaprezentowana sekwencja stanowi około 96 proc. całego genomu mysiego.
W maju 2002 roku Konsorcjum Sekwencjonowania Genomu Myszy ogłosiło, że prace nad poznaniem prawie całego genomu mysiego zostały zakończone, a dane mają być udostępnione do użytku publicznego w Internecie na stronie
www.mouse.ensembl.org.
Naukowcy zapowiadali wówczas, że kolejnym krokiem w badaniach będzie porównanie genomu człowieka z genomem myszy. Najnowsze "Nature" publikuje wyniki tej analizy razem z sekwencją genomu mysiego.
Okazuje się, że genom myszy (2,5 mld par zasad) jest krótszy od genomu ludzkiego o 14 proc. (2,9 mld par zasad). Jak podkreślają badacze, nie znaczy to jednak, że jest gorszy. Genom człowieka jest większy, bo posiada więcej tzw. powtarzalnych sekwencji DNA. Są to krótkie odcinki DNA, które mają powtarzalny wzór nukletotydów i nie kodują żadnych białek. Wydaje się, że nie mają żadnego funkcjonalnego znaczenia.
Według autorów, genom myszy jest bardziej skuteczny zarówno w namnażaniu tych powtarzalnych sekwencji, jak również w ich gubieniu, stąd różnice w długości.
Drogi ewolucji myszy i człowieka rozeszły się około 75 mln lat temu od ostatniego wspólnego przodka obu gatunków. Okazuje się, że od tego czasu w obydwu genomach nie zachodziły znaczące przetasowania genów. Oznacza to, że geny u myszy występują przeważnie w podobnej kolejności jak u człowieka.
Około 5 proc. genomu myszy i człowieka obejmuje tzw. silnie konserwowane sekwencje DNA. Ponieważ przez miliony lat sekwencje te przetrwały niezmienione, badacze oceniają je jako niezwykle ważne
Mimo że geny ludzi i myszy wydają się posiadać te same grupy genów, to u myszy niektóre grupy genów uległy swego rodzaju "ekspansji" lub powieleniu. Dotyczy to genów związanych z rozmnażaniem, procesami odpornościowymi i ze zmysłem węchu, co oznacza, że te procesy były kluczowymi w ewolucji gryzoni.
Jednym z ważniejszych wyników analizy jest fakt, że liczba genów u myszy jest zbliżona do liczby genów u ludzi i wynosi około 30 tys. Potwierdza się zatem kontrowersyjne odkrycie Human Genome Prohject na temat ilości genów człowieka.
"Opublikowanie w 2001 roku sekwencji pierwszego genomu ssaka, tj. naszego własnego, jest niezwykle ważnym etapem w historii nauki. Poznanie sekwencji kolejnego ssaka w okresie krótszym niż dwa lata i dodatkowe porównanie obydwu genomów jest sukcesem, który przeszedł nasze najśmielsze oczekiwania. To naprawdę niezwykle ekscytujący i znamienny moment w historii badań" - powiedział dr Francis S. Collins, dyrektor National Human Genome Research Institute.
W badaniach nad poznaniem genomu mysiego brali udział m.in. badacze z Whitehead Institute w Cambridge w stanie Massachusetts, Washington University w St. Louis, Wellcome Trust Sanger Institute, European Bioinformatics Institute w Hinxton w Anglii.
