StaroÂżytne miasto i jego skarby przetrwaÂły wojny i talibĂłw. Teraz ChiĂączycy je po prostu wyburzÂą
W peÂłnym bezcennych zabytkĂłw Mes Aynak w Afganistanie trwa nerwowa ewakuacja archeologicznych znalezisk. Miasto, ktĂłre przetrwaÂło wojny i talibĂłw, bĂŞdzie w grudniu zrĂłwnane z ziemiÂą przez chiĂąskiego giganta przemysÂłowego, ktĂłry zbuduje w tym miejscu kopalniĂŞ. Archeolodzy sÂą zdruzgotani i ryzykujÂą Âżycie, wynoszÂąc z miasta te zabytki, ktĂłre mogÂą uratowaĂŚ. ReportaÂż o Mes Aynak publikuje CNN.
- WyobraŸcie sobie Machu Picchu w porannej mgle. Rozwiewaj¹c mg³ê, wiatr ukazuje staro¿ytne miasto na skraju góry: tysi¹ce lat historii ukrytej w kamiennych budowlach. Niesamowite uczucie wiêzi z przesz³oœci¹ - mówi dla CNN Brent Huffman, dziennikarz i wyk³adowca z Uniwersytetu Northwestern. - A teraz wyobraŸcie sobie buldo¿ery, równaj¹ce z ziemi¹ staro¿ytne struktury. Eksplozje rozsadzaj¹ górê od œrodka, zostawiaj¹c wielki krater - dodaje.
Mowa o Mes Aynak, staroÂżytnym, buddyjskim mieÂście znajdujÂącym siĂŞ ok. 40 km od Kabulu, zbudowanym na zboczu gĂłry. PeÂłnym ogromnych ÂświÂątyĂą, kaplic i tysiĂŞcy buddyjskich posÂągĂłw, ktĂłre przetrwaÂły zÂłodziei i talibĂłw. Jako kluczowy przystanek na jedwabnym szlaku Mes Aynak byÂło takÂże miĂŞdzynarodowym miejscem spotkaĂą handlarzy z caÂłej Azji.
Setki manuskryptĂłw opisujÂących codzienne Âżycie metropolii dopiero czekajÂą na wydobycie. Pod buddyjskimi budowlami znajduje siĂŞ jeszcze starsze miasto z epoki brÂązu, jak sugerujÂą ostatnie odkrycia archeologiczne.
Brent Huffman zacz¹³ krêciÌ film dokumentalny o Mes Aynak w 2011 roku, wiedz¹c, ¿e miejsce mo¿e nied³ugo przestaÌ istnieÌ. Chcia³ w ten sposób zarejestrowaÌ proces ratowania znalezisk archeologicznych odkrytych na miejscu.
Mes Aynak ma byÌ wyburzone w grudniu 2012. Wszystkie œwi¹tynie, kaplice i pos¹gi, a tak¿e zabytki z epoki br¹zu bêd¹ zniszczone przez Chiùsk¹ Grupê Metalurgiczn¹ (MCC), która wydzier¿awi³a ten teren w 2007 roku na 30 lat, p³ac¹c afgaùskim w³adzom 3 mld dolarów. Wyburzonych zostanie tak¿e szeœÌ wiosek, a góra zrównana z ziemi¹, by zrobiÌ miejsce pod kopalniê odkrywkow¹ do wydobycia miedzi. Szacowane zyski z wydobytych surowców to ponad 100 mld dolarów.
Archeolodzy potrzebujÂą 30 lat. Dostali 4 miesiÂąceChiĂączycy twierdzÂą, Âże nie zostali poinformowani o archeologicznych znaleziskach przed podpisaniem umowy dzierÂżawy. Pod wpÂływem nacisku opinii miĂŞdzynarodowej, a takÂże przeczuwajÂąc PR-owÂą poraÂżkĂŞ, MCC daÂła archeologom trzy lata na przeniesienie zabytkĂłw. Naukowcy twierdzÂą, Âże potrzebujÂą przynajmniej 30 lat, nie mogli jednak odrzuciĂŚ ultimatum.
Afgaùscy archeolodzy wykonuj¹cy wiêkszoœÌ prac na miejscu nie maj¹ dostêpu ani do komputerów, ani aparatów cyfrowych. Kiedy zostaj¹ na noc w miejscu wykopalisk, spaÌ musz¹ na pod³odze drewnianego baraku.
Obecnie nad wydobyciem pracujÂą trzy miĂŞdzynarodowe zespoÂły prowadzone przez francuskie stowarzyszenie DEFA. StarajÂą siĂŞ uratowaĂŚ jak najwiĂŞcej zabytkĂłw. SkupiajÂą siĂŞ na zabezpieczaniu i wynoszeniu mniejszych obiektĂłw, pomijajÂąc zabezpieczanie struktur i budowli.
Archeolodzy majÂą mniej niÂż cztery miesiÂące na zakoĂączenie caÂłej operacji Codziennie ryzykujÂą przy tym Âżycie - lokalni mieszkaĂący zawarli sojusz z talibami i wspĂłlnie przeprowadzajÂą ataki na miejsca wykopalisk za pomocÂą rakiet i min. W lipcu jednemu z pracownikĂłw taka mina zniszczyÂła twarz. W zeszÂłym miesiÂącu czterech afgaĂąskich policjantĂłw zginĂŞÂło od wybuchu miny na drodze.
UcierpiÂą nie tylko zabytki
- Mes Aynak nie jest kolejnym miejscem pe³nym figurek Buddy, jakich pe³no w Azji - mówi Brent Huffman. - To brakuj¹ce ogniwo jedwabnego szlaku, czêœÌ afgaùskiej historii, dowód na wk³ad tego kraju w rozwój ca³ego regionu. Znaleziska archeologiczne z Mes Aynak s¹ kluczem do zrozumienia kultury i historii Afganistanu. Niestety, archeolodzy twierdz¹, ¿e ka¿de miejsce bogate w surowce ma wartoœÌ archeologiczn¹. To jeszcze bardziej smutne z innego powodu: takiego rodzaju dzia³ania bêd¹ siê powtarzaÌ w ca³ym Afganistanie - dodaje.
Naukowcy ostrzegaj¹ tak¿e, ¿e wydobycie surowców spowoduje nieodwracalne zmiany w œrodowisku naturalnym. Ziemia i rzeki zostan¹ zatrute toksycznymi odpadami, a okolica przestanie nadawaÌ siê do zamieszkania. Czy przysz³oœÌ Afganistanu to kratery wype³nione toksycznymi odpadami? Jak podkreœla CNN, rozwój wypadków w sprawie Mes Aynak wska¿e kierunek, w którym pod¹¿aÌ bêd¹ afgaùskie w³adze, jeœli chodzi o przemys³ wydobywczy i zachowanie zabytków lokalnej kultury.
http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,12537005,Starozytne_miasto_i_jego_skarby_przetrwaly_wojny_i.html
